Вялікая белая чапля (Egretta alba L., 1758)
Атрад Буслападобныя (Ciconiiformes), сямейства Чаплевыя (Ardeidae)

Статус. III катэгорыя. Нешматлікі залётны від, гняздуюцца адзінкавыя птушкі.
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзін з 2 відаў роду, якія гняздуюцца ў Палеарктыцы.
Кароткае апісанне. Даўжыня цела 85-102 см, маса 1,1-1,5 кг, размах крылаў 1,4-1,7 м. Апярэнне снежна-белае. На плячах два пучкі рассуканых пёраў (агрэтак), якія заходзяць за вяршыню хваста.
Пашырэнне. Насяляе ўсе мацерыкі, акрамя Антарктыды. У Палеарктыцы паўночная мяжа арэала праходзіць праз Беларускае Палессе, нізоўі Волгі, Казахстан, Забайкалле і Прыамур'е. У Беларусі вялікую белую чаплю бачылі на тэрыторыі сучаснага Пінскага раёна ў 1900 і 1901 гг., а таксама ў жніўні 1963 г. [1, 2]. У Бярэзінскім запаведніку яна зарэгістравана ў пойме Бярэзіны (у 1972 г. адна асобіна; у чэрвені 1973 г. некалькі чапель трымаліся ў пойме каля месяца [3]; у 1974-1975 гг. чаплі адзначаны ў гнездавы час) [4]. У 1970-1980-х гг. яны не раз рэгістраваліся ў Лунінецкім, Жыткавіцкім, Петрыкаўскім, Брагінскім, Лепельскім і Лельчыцкім раёнах, у Белавежскай пушчы [5-7]. У снежні 1987 г. адна птушка адзначана каля г.п. Рудзенск Пухавіцкага раёна [8]. Гнездаванне віду даказана па сустрэчы 3 нялётных птушанят каля в. Лясковічы Петрыкаўскага раёна ў ліпені 1979 г., а таксама па знаходках гнязда з птушанятамі ў калоніі шэрых чапель у Лунінецкім раёне ў 1980 г. [5] і гнязда з 3 птушанятамі ў чэрвені 1986 г. на краю калоніі шэрых чапель каля ўпадзення р. Сцвігі ў Прыпяць [8]. З 1988 г. ў рыбгасе «Трэмля» (Петрыкаўскі раён) разам з шэрымі чаплямі кожны год адзначалася 100 белых чапель [7]. У гнездавы час групы да 11 асобін адзначаліся ў Столінскім, Іванаўскім, Нараўлянскім, Хойніцкім і Лоеўскім раёнах [3]. У негняздоўны час чароды дасягалі 16 асобін.
Месцы пражывання. Гняздуецца ў цяжкапраходных лазнякова-трысняговых зарасніках, радзей у астраўных лясах у поймах рэк. Вандроўныя птушкі трапляюцца і ў культурным ландшафце, на мелкаводдзі і косах суднаходных рэк.
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. Не вызначана. Больш часта птушкі трапляюцца ў сярэднім і ніжнім цячэнні Прыпяці. Паўторнае гнездаванне ў месцах асобных вывадкаў не пацверджана.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Гаспадарчая дзейнасць у поймах рэк (меліярацыя, касьба, выпас жывёлы, рэкрэацыя).
Асаблівасці біялогіі. Біялогія вялікай белай чаплі ў Беларусі не вывучана. У Пінскім раёне прылёт дзвюх птушак адзначаны 10 красавіка 1985 г. [9]. Гнёзды будуе пераважна на заломах трыснягу і іншай прыбярэжнай расліннасці, а таксама на вербах на вышыні 8-9 м [9], ці на дубах. У кладцы 3-5 яек. Корміцца рыбай, воднымі і наземнымі насякомымі, грызунамі. Эўрапейская папуляцыя чаплі зімуе ў Міжземнамор'і, часткова ў Афрыцы.
Развядзенне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў пойме Прыпяці ў Лунінецкім раёне ў біялагічным заказніку «Вусце Лані» [10]. Здабыча птушак і выманне яек з гнёздаў забаронены [11].
Неабходныя меры аховы. Улік гняздоўяў і іх ахова, расшырэнне ахоўнай зоны Прыпяцкага запаведніка.

Літ.: 1. Шнитников, 1913; 2. Федюшин, Долбик, 1967; 3. Самусенка (асаб. павед.); 4. Долбик, Дорофеев, 1978; 5. Долбик, 1985; 6. Амялюсік (асаб. павед.); 7. Турута (асаб. павед.); 8. Ражкоў (асаб. павед.); 9. Нікіфараў (асаб. павед.); 10. Справочник охотника, 1987; 11. Положение, 1987.

М.Долбік, Э.Самусенка

Паведаміць пра недакладнасьць