Атрад Стракозы (Odonata), сямейства Прыгажуні (Calopterygidae)
Статус. III катэгорыя. Від, колькасць якога скарачаецца.
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзін з 2 відаў роду ў фауне Беларусі.
Кароткае апісанне. Страказа сярэдніх памераў (даўжыня брушка 34-39 мм, размах крылаў 30-35 мм). Галава, пярэдняспінка, брушка сіне-зялёныя або цёмна-сінія, бліскучыя. Крылы самцоў пасярэдзіне з бліскучай сіняй перавяззю, іх аснова і верхавіна празрыстыя. Цела самак залаціста-зялёнае, крылы бясколерныя з металічнымі зялёнымі папярочнымі жылкамі, птэрастыгма белая [1]. У спакойным стане крылы складзены і падняты вертыкальна ўверх.
Пашырэнне. Эўразія, Паўночная Афрыка. Даволі шырока трапляецца па ўсёй тэрыторыі Беларусі [2-6].
Месцы пражывання. Дарослыя асобіны часцей трапляюцца па берагах рэк, ручаёў і іншых праточных вадаёмаў. Лічынкі - тыповыя рэафілы, патрабавальныя да чысціні вады і насычэння яе кіслародам. Жывуць сярод воднай расліннасці.
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. У асобных раёнах краіны прыгажуня даволі шматлікая, але за апошняе дзесяцігоддзе колькасць яе рэзка знізілася.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Забруджванне вадаёмаў з сярэдняй скорасцю цячэння, меліярацыйныя работы.
Асаблівасці біялогіі. Стракозы з 2-гадовым цыклам развіцця. Імага паяўляюцца ў канцы вясны. Лёт да пачатку восені, часцей за ўсё каля ўрэзку вады. Палёт пырхаючы. Яйкі адкладвае ў тканкі водных раслін на глыбіні да 1 м. Лічынкі падоўжныя з 3 хваставымі жабрамі і цёмнымі плямамі на целе, развіваюцца ў слабапраточных рэках і ручаях з глеістым дном і зараснікамі воднай расліннасці. Патрабавальныя да чысціні вады [5].
Развядзенне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Бярэзінскім і Прыпяцкім запаведніках, Белавежскай пушчы і шэрагу заказнікаў.
Неабходныя меры аховы. Кантроль за станам папуляцый прыгажунь на запаведных тэрыторыях, зберажэнне малых рэк, папярэджванне забруджвання малых рэк і ручаёў, прапаганда аховы віду, забарона збору стракоз для калекцый.
Літ.: 1. Спурис, 1964; 2. Радкевич, 1928, 1957; 3. Wnukowski, 1937; 4. Определитель пресноводных беспозвоночных.., 1977; 5. Писаненко, 1985; 6. Шалапёнак (асаб. павед.).
А.Пісаненка
