Макіявелі Нікола (1469-1527), італьянскі гісторык, мысліцель, паэт і дзяржаўны дзеяч. У 1498-1512 сакратар Савета дзесяці Фларэнтыйскіх рэспублік, выконваў дыпламатычныя даручэнні. Сярод найбольш значных яго прац - «Гасудар» (1513), «Князь» (1513), «Ваеннае мастацтва» (1521). Пяру Макіявелі належаць таксама гістарычныя («Гісторыя Фларэнцыі», 1520-1525) і літаратурныя (камедыя «Мандрагора», 1518) творы. Быў прыхільнікам моцнай улады і лічыў, што дзеля ўмацавання дзяржавы дапушчальныя любыя сродкі. Традыцыйна слова «макіявелізм» выкарыстоўваецца для абазначэння такой палітыкі, якая адмаўляе ўсякія нормы маралі і падтрымлівае насілле для дасягнення агульнадзяржаўнага дабрабыту, а таксама арыентуе палітыкаў дзейнічаць у адпаведнасці з прынцыпамі «мэта апраўдвае сродкі», «па магчымасці не аддаляцца ад дабра, але пры неабходнасці не пазбягаць і зла». Мэтай і сэнсам чалавечага жыцця павінны быць, на думку М., самаадданае служэнне дзяржаве, шчыры клопат аб яе магутнасці і росквіце. Палітычным ідэалам і найбольш падыходзячай формай праўлення ён лічыў Рымскую рэспубліку, а найлепшым тыпам дзяржаўнага кіраўніка - мудрага правіцеля, які павінен спалучаць у сабе і сваіх дзеяннях якасці магутнага, нецярпімага да ворагаў ільва і асцярожнай, хітрай лісіцы.
