Парадак Асакакветныя (Cyperales), сямейства Асаковыя (Cyperaceae)
Статус. II катэгорыя. Рэдкі від, колькасць якога хутка скарачаецца.
Значэнне ў захаванні генафонду. Галарктычны рэліктавы від, які знаходзіцца ў Беларусі на паўднёва-ўсходняй мяжы пашырэння ў асобных лакалітэтах і астраўных участках росту.
Кароткае апісанне. Шматгадовая густадзярністая расліна вышынёй 10-20 см. Лісце шырынёй 1-2 мм, тонкае, плоскае, у 2-3 разы карацей за сцябло. Верхні каласок тычынкавы, белаваты, лінейны, даўжынёй 0,5-1 см; бакавыя - песцікавыя, у колькасці 2-5, малакветкавыя, рыхлыя, амаль лінейныя, даўжынёй 1-1,5 см, на доўгіх ніткападобных ножках, панікаюць. Ніжні прыкветны ліст з доўгай похвай, карацейшы за суквецце. Лускавінкі песцікавых каласкоў бледна-бурыя або бледна-зялёныя з шырокімі белаперапончатымі краямі. Мяшочкі ўздутыя, акруглыя, зеленавата-бурыя, са слаба шурпатым, радзей гладкім носікам.
Асаблівасці біялогіі. Цвіце ў траўні-чэрвені, пладаносіць у жніўні. Размнажэнне насеннае і вегетатыўнае.
Пашырэнне. Скандынавія, Сярэдняя і Атлантычная Эўропа, Міжземнамор'е, паўночныя і заходнія раёны Ўсходняй Эўропы, Каўказ, Сібір, Далёкі Ўсход, Паўночная Амерыка [1-3]. У Беларусі вядомы ў Мядзельскім і Астравецкім раёнах [4].
Месцы росту. Сырыя і вільготныя лугі, берагі рэк і ручаёў, ускрайкі нізінных і пераходных балот.
Характар росту. Расце невялікімі, часам буйнымі і вельмі буйнымі (да 30-50 м у дыяметры) групамі [4].
Асноўныя абмежавальныя фактары. Распашка зямель, празмерны выпас жывёлы, прымяненне мінеральных угнаенняў.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў заказніках «Рудакова» і «Некасецкі».
Неабходныя меры аховы. Арганізацыя спецыялізаваных батанічных заказнікаў ва ўсіх вядомых месцах росту, выяўленне новых месцазнаходжанняў і іх ахова.
Літ.: 1. Флора Европейской части СССР, т. 2, 1976; 2. Lietuvos TSR flora, т. 2, 1963; 3. Конспект флоры Псковской обл., 1970; 4. Бибиков, 1982.
Ю.Бібікаў
