Андрэя скальная (Andreaea rupestris Hedw., 1801)
Парадак Андрэевыя (Andreaeales), сямейства Андрэевыя (Andreaeaceae)

Статус. I катэгорыя. Выключна рэдкі від, які знаходзіцца пад пагрозай знікнення.
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзіны прадстаўнік старажытных прымітыўных андрэевых імхоў у Беларусі.
Кароткае апісанне. Дзернавінкі невялікія, падушачкападобныя, зялёныя. Сцёблы 1-1,5 см вышынёй, простыя ці вілавата-разгалінаваныя, шматрадкова-густааблісцелыя. Лісце прама адстаіць або павернута ў адзін бок (сухое - прылеглае), падоўжана-яйкападобнае да косаяйкападобна-ланцэтнага, тупаватае ці завостранае, без жылак. Клеткі ліста акруглашматвугольныя або авальныя, з патоўшчанымі сценкамі, уверсе ліста на спінным баку папілозныя, у сярэдняй частцы ліста падоўжаныя, каля асновы вузкія. Каробачка падоўжана-яйкападобная, спелая - бура-чырвоная да чорнай, падымаецца на псеўданожцы і раскрываецца 4 падоўжнымі шчылінамі [1-3].
Асаблівасці біялогіі. Аднадомная расліна. Спараносіць увесну і летам.
Пашырэнне. Арктаальпійскі від, пашыраны ў Паўночным паўшар'і цыркумпалярна і пераважна ў Арктыцы; трапляецца таксама ў тайзе, на поўдзень ад яе - толькі ў гарах; расце ў Паўднёвай Амерыцы, на поўдні Афрыкі, у Тасманіі, Новай Зеландыі, Акіяніі, Антарктыдзе. У Беларусі дакладна вядома месца росту ў Белавежскай пушчы [4]. Паводле літаратурных звестак трапляўся таксама ў Смаргонскім раёне [5].
Месцы росту. Расце на гранітных валунах у разрэджаных лясах.
Характар росту. Трапляецца невялікімі курцінкамі на вельмі абмежаваных плошчах.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Перамяшчэнне і драбненне валуноў.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы.
Неабходныя меры аховы. Захаванне месцазнаходжання віду ў Белавежскай пушчы, рэвізія месца росту ў Смаргонскім раёне, мэтанакіраваны пошук новых месцаў росту і іх ахова.

Літ.: 1. Савич-Любицкая, Смирнова, 1970; 2. Абрамова, Савич-Любицкая, Смирнова, 1961; 3. Мельничук, 1970; 4. Рыковский, 1986; 5. Szafnagel,1908.

Г.Рыкоўскі

Паведаміць пра недакладнасьць