Парэла пласкалістая (Porella platyphylla (L.) Preiff., 1869)
Парадак Юнгерманіевыя (Jungermanniales), сямейства Парэлавыя (Porellaceae)

Статус. III катэгорыя. Рэдкі від, колькасць якога скарачаецца.
Значэнне ў захаванні генафонду. Панбарэальны элемент трапагеннага сямейства, які ўваходзіць у немаральны кампанент флоры Беларусі.
Кароткае апісанне. Дзярнінкі плоскія, буравата-зялёныя. Сцябло даўжынёй 3-8 см, жорсткае, даволі правільна двойчы-, тройчыперыстаразгалінаванае. Лісце густое, чарапічнае, больш-менш пукатае, двухлопасцевае. Верхняя лопасць яйка-, сэрцападобная з закругленай верхавінкай, ніжняя - яйкападобная, тупазавостраная, з загнутым уніз вонкавым краем. Амфігастрыі акругла-квадратныя з павернутым уніз краем, у 2-3 разы шырэйшыя за сцябло. Клеткі лісця акруглыя. Перыстом буйны, зверху пляскаты [1, 2]. Каробачка шарападобная, на кароткай ножцы, раскрываецца 4 створкамі. Спараносіць летам.
Асаблівасці біялогіі. Двухдомны. Размнажаецца вегетатыўна - вывадковымі лісцікамі.
Пашырэнне. Від з цыркумпалярным арэалам у Галарктыцы: ад Субарктыкі да стэпавай зоны; больш на поўдзень, пераважна па гарах, дасягае Міжземнамор'я, Малой Азіі, Кітая, Гімалаяў. У Беларусі за апошняе стагоддзе гэты від з даволі звычайнага на паўднёвым захадзе краіны ператварыўся ў рэдкі. Расце толькі ў Лельчыцкім, Мазырскім і Ваўкавыскім раёнах; паводле літаратурных звестак адзначаўся ў Белавежскай пушчы [3, 4], а таксама ў Берасцейскім [5], Ляхавіцкім [6] і Пружанскім [4] раёнах.
Месцы росту. Цяністыя лясы, старыя паркі і аблесеныя яры - на ствалах, на выступаючых з зямлі каранях шыракалістых дрэў.
Характар росту. Нешматлікія невялікія дзернавінкі на абмежаванай плошчы.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Высечка і прарэджванне высокаўзроставых шыракалістых і хвойна-шыракалістых лясоў.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы, аднак месцазнаходжанне віду патрабуе праверкі.
Неабходныя меры аховы. Арганізацыя брыялагічных мікразаказнікаў ва ўсіх вядомых месцах росту, рэвізія ранейшых месцазнаходжанняў.

Літ.: 1. Зефиров, 1964; 2. Шляков, 1982; 3. Bloński, Drimmer, Eismond, 1988; 4. Алексенко, 1899; 5. Filipowicz, 1881; 6. Szepesfalvy, 1926.

Г.Рыкоўскі

Паведаміць пра недакладнасьць